Biblioteka w latach 1945 - 2011
Początki biblioteki publicznej w Oleśnicy sięgają drugiej połowy 1945 r. Wtedy to bowiem do miejscowego Inspektoratu Szkolnego nadesłano z Ministerstwa Oświaty pierwsze książki. Prace przygotowawcze zmierzające do uruchomienia placówki trwały do września 1946 r. kiedy to nastąpiło uroczyste otwarcie biblioteki powiatowej. Pierwszy lokal biblioteki mieścił się w budynku Inspektoratu Szkolnego w małym pokoiku udostępnionym do tego celu przez ówczesnego Inspektora szkolnego Józefa Cioska. Jak wspomina Anna Dąbrowska, jedna z bibliotekarek – pionierek, warunki pracy były bardzo prymitywne „jedynymi meblami były malutki stół i jedno krzesło”.
W połowie 1947 r. przekazano bibliotece lokal przy ul. Słowackiego 2. Zwiększono również zatrudnienie do dwóch osób. Ważnym momentem dla biblioteki było powołanie na przełomie lat 1947-1948 Powiatowego Komitetu Bibliotecznego. W 1949 r. powstała czytelnia przy bibliotece powiatowej. Wyodrębniono również placówkę. Równolegle powstawały w całym powiecie punkty biblioteczne. W 1953 r. założono przy bibliotece Koło Przyjaciół Biblioteki. Składki członkowskie przeznaczano na prenumeratę czasopism, zakup i oprawę książek oraz imprezy czytelnicze. 12 października 1954 r. dokonano połączenia Powiatowej Biblioteki Publicznej oraz Miejskiej Biblioteki Publicznej. Z dniem 1 styczna 1955 r. powołano Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Oleśnicy. Zwiększono personel placówki z 5 osób w 1954 r. do 13 w 1956. W wyniku usilnych starań kierownictwa biblioteki władze miejskie zdecydowały w 1958 r. o przeniesieniu biblioteki do Powiatowego Domu Kultury. Poprawiło to znacznie warunki pracy. Urządzono czytelnię z 12 miejscami dla czytelników, wypożyczalnię dla dorosłych i pracownię. Zorganizowano również Oddział dla Dzieci.
Lata 60. wraz ze wzrostem liczby mieszkańców Oleśnicy i zwiększonym zapotrzebowaniem na książkę spowodowały nowe zmiany w strukturze organizacyjnej biblioteki. W 1961 r. powstała pierwsza filia w rejonie Rataj. A następnie przeniesiono ją do lokalu przy ul. 22 lipca (obecna ulica Lwowska). Ponieważ jedna filia nie była w stanie zaspokoić zapotrzebowania na książkę w odległych rejonach miasta, w 1966 r. powstała filia nr 2, początkowo w Rynku, a następnie przeniesiono ją do budynku przy ul. T. Kościuszki. Natomiast w 1973 w lokalu filii nr 1 powstaje filia nr 3 – Biblioteka Społeczno-Polityczna. A w 1974 roku powstaje filia szpitalna. Od 1971 do 1976 biblioteka połączona była z Oleśnickim Ośrodkiem Kultury. Natomiast od 1975 do 1981 pełniła rolę oddziału wojewódzkiej biblioteki publicznej we Wrocławiu. W 1975 r. w Oleśnicy było 5 placówek bibliotecznych: Biblioteka centralna i 4 filie.
Równocześnie usamodzielniły się biblioteki w terenie. W 1975 r. powstał Dział Dokumentów Życia Społecznego. Do jego zadań należało gromadzenie dokumentów dotyczących miasta i okolic, rejestrowanie ważniejszych wydarzeń politycznych, społecznych i kulturalnych.
Lata osiemdziesiąte to prawdziwy boom czytelniczy. Padły wówczas rekordy nie do pobicia. W 1986 r. mieliśmy 10 593 zarejestrowanych czytelników! W 1992 zakupiono do biblioteki kserograf oraz elektryczne maszyny do pisania. Duże zmiany w geografii filii przyniosły lata 90. W 1997 r. na skutek zmian organizacyjnych w MOKiS Oleśnica Biblioteka przejęła na placu Zwycięstwa czytelnie prasy oraz galerię. W obu pomieszczeniach (po filii oraz po czytelni prasy) utworzono czytelnię prasy i książek. W galerii Biblioteka przez 9 lat kontynuowała z sukcesem działalność wystawienniczą. Najważniejszą jednak zmianę w działalności biblioteki przyniosła komputeryzacja. Od 1996 r. kiedy to zakupiono pierwszy zestaw, po pierwsze lata nowego tysiąclecia, kiedy to Biblioteka była już w całości skomputeryzowana, posiadała dostęp do Internetu, własną stronę internetową i nowoczesny system biblioteczny ALEPH.
Biblioteki powiatowe, pośrednie ogniwo w strukturze bibliotek publicznych, przez wielu bibliotekarzy oceniane jako placówki o szczególnym znaczeniu. Ich rolę wyznaczają bowiem szeroko rozumiane i zmieniające się w czasie zadania o charakterze ponadlokalnym, przede wszystkim zaś funkcje opiekuńcze i usługowe wobec bibliotek w terenie. Biblioteka Publiczna w Oleśnicy pełniła funkcje powiatowe przed 1975 rokiem. Na mocy Porozumienia zawartego 23.07.1999 r. pomiędzy Powiatem Oleśnickim a Gminą Miejską Oleśnicy powierzono Miejskiej Bibliotece Publicznej w Oleśnicy zadania powiatowej biblioteki publicznej dla powiatu oleśnickiego. Natomiast statut Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Oleśnicy nadano 28.03.2000 roku. Pierwszym zadaniem biblioteki powiatowej było zakupienie sprzętu komputerowego dla wszystkich centralnych bibliotek gminnych i miejsko-gminnych w powiecie oleśnickim.
Od 2002 roku oleśnicka biblioteka organizuje co roku bibliotekarskie święto mające na celu podnoszenie prestiżu zawodu oraz integrację środowiska. Mowa tu o Powiatowym Dniu Bibliotekarza.
Lata 2005 i 2006 przynoszą kolejne zmiany lokalowe w bibliotece. Filie zmieniają swoje lokale na nowe, lepiej usytuowane: powstaje Biblioteka za Bramą i Biblioteka Pod Pegazem. Aktualnie Biblioteka POD PEGAZEM jest jedyną filią Biblioteki. Znajduje się przy ul. Kleeberga 4. Mieści się w niej zarówno wypożyczalnia dla dorosłych, jak i wypożyczalnia dla dzieci
i młodzieży. W obiekcie znajduje się czytelnia prasy, a także wypożyczalnia AUDIOBOOKÓW oraz FONOTEKA. Biblioteka ta pełni też funkcje WYSTAWIENNICZE oraz WARSZTATOWE.
W 2005 roku MOKiS opuszcza budynek przy ul. M. Reja 10 i Biblioteka przejmuje pomieszczenia parteru. Przed nią nowe zadanie: doprowadzenie do gruntownego remontu pomieszczeń łącznie ze starą salą widowiskową. Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna
w 2007 roku jest centralną biblioteką publiczną w powiecie. Posiada 120 234 woluminy, oferuje 147 tytułów czasopism, 12 725 dokumentów życia społecznego, 503 płyty kompaktowe z muzyką, 90 multimedialnych, edukacyjnych programów komputerowych. Czytelnicy mają do dyspozycji komputery z dostępem do Internetu, oraz komputery z katalogiem centralnym. Średnio rocznie do biblioteki wpływa około 4 000 nowych książek.
W okresie 2006-2007 struktura biblioteki przedstawiała się następująco: Biblioteka centralna przy ul. M. Reja 10 (wypożyczalnia dla dorosłych, czytelnia książek i prasy, biblioteka dla dzieci i młodzieży, dział gromadzenia i opracowania zbiorów, dział dokumentacji życia społecznego, administracja) oraz dwie filie: Biblioteka za Bramą (ul. Wrocławska) oraz Biblioteka Pod Pegazem (ul. Kleeberga). Biblioteka prowadzi aktywnie działalność kulturalną.
Do Oleśnicy zaproszono takich autorów książek jak: Marek Żelkowski, Grzegorz Kasdepke, Andrzej Bartyński, Marta Fox, Marek Krajewski, Gizella Czistay. Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna była wydawcą szeregu ciekawych publikacji, głównie
o charakterze historycznym, propagującym wiedzę o regionie i promującym nasze miasto. Niektóre z nich towarzyszyły wystawom w galerii, inne były efektem organizowanych konkursów. Oto niektóre z nich:
- Oleśnica – miasto znane i nieznane – oprac. Ryszard Len – publikacja towarzyszyła wystawie pod tym samym tytułem – rok 1999
- Spacer po Oleśnicy – tomik poetycki, plon konkursu Oleśnica – moje miasto
- Światłem malowane. Fotografia w Oleśnicy w latach 1945-2000 oraz Suplement dot. lat 2001 – 2005
- Kwartalnik Powiatu Oleśnickiego – czasopismo o charakterze historycznym, popularyzującym wiedzę o regionie. Ukazuje się od 2000 r.
- O Miłce i śpiewającej trąbce – Kalina Maria Wińska, I nagroda w konkursie Bajka o Oleśnicy – 2003 rok
- Oleśnica na starej pocztówce, publikacje w latach 2004-2005 ,w oparciu o zbiory własne biblioteki oraz zbiory prywatne. Finansowo wsparte przez Towarzystwo Przyjaciół Biblioteki , Miejski Ośrodek Kultury i Sportu oraz Miejską Gospodarkę Komunalną
- Akt lokacji Oleśnicy – rekonstrukcja na 750 rocznice nadania praw miejskich – 2005 rok
- Marek Żelkowski „ Archipelag”
- Katarzyna Żywot-Górecka „Smok Teodor z Oleśnicy” - 2007 rok
- Poetycki Lombar . Turniej Jednego Wiersza.Tomik pokonkursowe.2007
- Cykl legend powiatu oleśnickiego – 2009 rok
- Krzysztof Dziedzic „Pozdrowienie z Oleśnicy. Pocztówki z lat 1896-1944 z kolekcji autora” - 2010 rok
- Międzynarodowa Wystawa Exlibrisów – 2011